Diagnozowanie zaburzeń psychicznych w trakcie detoksykacji alkoholowej niesie ryzyko błędnych rozpoznań.
Alkoholowy zespół abstynencyjny to zespół objawów, które występują u pacjentów którzy spożywali alkohol ciągiem i znacząco ograniczyli dawki etanolu lub zaprzestali jego spożycia. Objawy AZA dzielimy na somatyczne i psychiczne. Do pierwszych zaliczamy głównie objawy związane z pobudzeniem układu noradrenergicznego, często nazywamy je wegetatywnymi. Najczęściej obserwujemy, przyśpieszoną akcję serca czyli tachykardię, podwyższone wartości ciśnienia tętniczego i towarzyszące im niekiedy ortostatyczne spadki ciśnienia, drżenie rąk lub całego ciała, wzmożoną potliwość. Do często obserwowanych objawów psychicznych AZA należą: niepokój, lęk, złe samopoczucie, dysforyczny lub obniżony nastrój, zaburzenia snu. W przebiegu powikłanych alkoholowych zespołów abstynencyjnych obserwujemy drgawki zwane „padaczką alkoholową” i/lub majaczenie alkoholowe z objawami zaburzeń świadomości, urojeniami i omamami słuchowymi i wzrokowymi.
Wskazania do sposobu i trybu leczenia AZA zawsze ustala lekarz, nasilenie objawów można oceniać np z pomocą skali CIWA-A. Nie każdy alkoholowy zespół abstynencyjny wymaga interwencji medycznych czy też farmakoterapii, detoks alkoholowy w szpitalu posiada wskazania względne i bezwzględne.
Niepowikłane AZA o słabym nasileniu objawów (CIWA-A do 10 punktów) nie wymagają opieki lekarskiej, pacjentom zaleca się utrzymanie abstynencji, oszczędzający tryb życia, lekkostrawną dietę, nawadnianie doustne.
Umiarkowane AZA o niepowikłanym przebiegu (CIWA-A 11-19 punktów), mogą być leczone w trybie ambulatoryjnym. Zalecenia j.w. i dodatkowo zaleca się objawowe podawanie leków uspokajających, najczęściej z grupy benzodiazepin.
Leczenie AZA powikłanych lub o znacznym nasileniu (CIWA-A powyżej 20 punktów) powinno być prowadzone w oddziale detoksykacyjnym, pod stałym nadzorem personelu medycznego, w tym lekarza.
W trackie detoksykacji lekarz musi dokonać diagnozy stanu ogólnego i psychicznego pacjenta. Diagnozowanie innych niż ZZA zaburzeń psychicznych jest utrudnione z powodu wielu czynników.
Struktura osobowości osób uzależnionych predysponuje je do agrawowania objawów np. niepokoju, lęku, złego samopoczucia.
Przyjmowanie leków np. benzodiazepin może być przyczyną mylnej oceny, dodatkowo ich działania niepożądane mogą być mylnie interpretowanie.
Objawy alkoholowego zespołu abstynencyjnego np. niepokój, lęk, zaburzenia snu są tożsame z objawami zaburzeń lękowych, depresyjnych.
W psychiatrii stosuje się często zasadę nie rozpoznawania zaburzeń psychicznych jeżeli zachodzą wskazania do postawienia rozpoznania zaburzeń „cięższych”. Przykładowo nie rozpoznajemy zaburzeń lękowych (dawniej nerwicy) jeżeli u pacjenta rozpoznajemy objawy psychozy lub depresji. Pacjenci uzależnieni od alkoholu często szukają przyczyn uzależnienia w objawach lęku, depresji, zaburzeń snu, nieświadomie chcą rozpoznania innych zaburzeń niż alkoholizm. Nie akceptują potrzeby abstynencji, chętnie przyjmą inną diagnozę. Z tych powodów diagnozowanie innych niż alkoholizm zaburzeń psychicznych w trakcie detoksykacji jest utrudnione i wymaga doświadczenia i znakomitej znajomości psychopatologii od lekarza prowadzącego.
Często pomyłki diagnostyczne w trakcie detoksykacji alkoholowej.
Rozpoznawanie zaburzeń nastroju. U większości osób z umiarkowanym i/lub nasilonym AZA występują objawy „depresyjne”, lęk, niepokój, zaburzenia snu. Objawy depresji utrzymują się nawet po zakończeniu detoksykacji, średnio 2 do 4 miesięcy. Nasilenie objawów ich charakter może być nawet wskazaniem do podawania leków przeciwdepresyjnych. Należy jednak pamiętać, że rozpoznanie podwójnej diagnozy powinno być poparte twardymi kryteriami diagnostycznymi. Decyduje często dokładny wywiad, również rodzinny, niekiedy dłuższa obserwacja, minimum kilka tygodni w czasie których pacjent utrzymuje pełną abstynencję od alkoholu.
Zaburzenia funkcji poznawczych. W czasie detoksykacji często obserwuje zaburzenia koncentracji, uwagi i pamięci. Niektóre mogą odpowiadać rzeczywistym zmianom organicznym ośrodkowego układu nerwowego, stanowić podstawy do diagnozy otępienia czy też psychozy Korsakowa. Jednak większość zaburzeń funkcji poznawczych związana jest z funkcjonalnymi zaburzeniami OUN spowodowanymi ciągiem alkoholowym i/lub działaniem leków. Np u osób starszych otrzymujących Diazepam bardzo często obserwujemy zaburzenia amnestyczne, które jednak ustępują po zakończeniu detoksykacji.
Rozpoznanie zaburzeń psychotycznych. W trakcie detoksykacji mogą wystąpić objawy psychotyczne, często o obrazie paranoidalnym. Bywa to przyczyną mylnych diagnoz Schizofrenii. Należy pamiętać, że psychoza paranoidalna może wystąpić w przebiegu majaczenia lub ostrej halucynozy. Objawy psychotyczne ustępują wtedy zazwyczaj po udanej detoksykacji.
Podane przykłady powinny być ostrzeżeniem przed diagnozowaniem innych niż alkoholizm zaburzeń psychicznych w trakcie leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych. W razie wątpliwości warto poddać pacjenta dłuższej obserwacji, warto zasięgnąć opinii np. bardziej doświadczonego psychiatry, być może wykonać dodatkowe badania laboratoryjne lub obrazowe.
W przypadku padaczki alkoholowej, pacjent powinien być obserwowany w szpitalu przez minimum dobę. Pierwszy atak w życiu wymaga bezwzględnie poszerzonej diagnostyki, głównie obrazowej. Właściwe leczenie zmniejsza ryzyko kolejnych ataków drgawek i wystąpienia majaczenia alkoholowego. Leczenie padaczki alkoholowej polega przede wszystkim na detoksykacji alkoholowej, czyli leczeniu objawowym. Ważne jest wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych, przywróceniu właściwego poziomu jonów szczególnie: wapniowych i magnezowych. W przypadku pierwszego w życiu ataku padaczki alkoholowej u pacjenta z chorobą alkoholową, jeśli nie był związany z odstawieniem alkoholu, nie powinno się włączać leczenia przeciw-padaczkowego. Postępowaniem właściwym jest skierowanie pacjenta do placówki leczenia uzależnień.
W tekście znajduje się odnośnik do oferty NZOZ Medox, placówka ta posiada oddział leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych. Oczywiście w przypadku pierwszego w życiu ataku drgawek, wykonują poszerzoną diagnostykę, w tym CT lub MRI mózgu. Leczenie powikłanych AZA trwa zdecydowanie dłużej niż dobę. Z otrzymanych informacji wynika, ze w przypadku gdy pacjent wymaga dłuższej hospitalizacji a z powodów kłopotów finansowych nie stać go na leczenie w prywatnej placówce, jest kierowany do publicznego OLAZA. Po ukończeniu detoksykacji pacjent jest kierowany do OTU. NZOZ Medox posiada stacjonarny oddział leczenia uzależnień. Jezeli jednak pacjent nie może pokryć opłaty za kilkutygodniowe leczenie jest kierowany d publicznego zakładu i proponuje mu się leczenie finansowane przez NFZ.